اگر هدف محبوب ترین ابزارهای مالی را بدانید ورود به دنیای معاملات مالی می تواند برایتان سفری هیجان انگیز باشد: برخی از این ابزارهای مالی عبارتند از سهام ها، اوراق قرضه، جفت های ارزی، و ابزارهای معاملاتی مشتق. در وضعیتی که سرمایه گذاران مبتدی ترجیح می دهند که با بازار سهام کار کنند، کسانی که انتخابشان توسعه ی مهارت های سرمایه گذاری خود است به ابزارهای معاملاتی پیشرفته ای مثل ابزارهای مشتق و به طور خاص قراردادهای آتی (فیوچرز) و سلف (فوروارد) علاقه نشان می دهند.
اطلاعات نداشتن می تواند پرهزینه تمام شود، پس قبل از خریدن اولین قرارداد مشتق خود بیایید این دو ابزار مشتق را بررسی کرده و تفاوت های اصلی آن ها را بیان کنیم. لطفا توجه داشته باشید که در اصطلاح حقوقی داخلی به قرارداد سلف یا فوروارد ''پیمان آتی خاص'' و به قرارداد فیوچرز ''پیمان آتی'' می گویند، اما در مقاله ی حاضر برای سهولت استفاده، جلوگیری از سردرگمی، و یکدست بودن متن قراردادهای فوروارد را ''سلف'' و قراردادهای فیوچرز را ''آتی'' نام خواهیم نهاد.
مقاله شامل موضوعات زیر می باشد:
برداشت های اصلی
- قراردادهای فوروارد و قراردادهای آتی (فیوچرز): قراردادهای آتی و فوروارد به شما اجازه می‌دهند که یک دارایی را در آینده با قیمتی از پیش تعیین‌شده بخرید یا بفروشید، اما از نظر شرایط و ساختار با یکدیگر تفاوت دارند.
- تفاوت بین قراردادهای فوروارد و آتی در روشهای معاملاتی آنها است؛ قراردادهای فوروارد در بازارهای خارج از بورس (OTC) معامله می‌شوند، در حالی که قراردادهای آتی در بورس معامله می‌شوند.
- قراردادهای آتی در بورس معامله می‌شوند و استانداردسازی و از نظر مقرراتی تنظیم‌شده هستند. این قراردادها از طریق اتاق‌های تسویه برای افزایش امنیت و کاهش ریسک نکول پشتیبانی می‌شوند.
- قراردادهای فوروارد در بازار خارج از بورس (OTC) اجرا می‌شوند. این قراردادها انعطاف‌پذیری بیشتری دارند تا نیازهای هر دو طرف قرارداد را برآورده کنند، اما ریسک نکول در آنها بیشتر است.
- قیمت قراردادهای آتی به دلیل نوسانات بازار روزانه تغییر می‌کند و طرفین ممکن است برای حفظ موقعیت، نیاز به پرداخت‌های مارجین داشته باشند.
- قیمت قراردادهای فوروارد تا زمان اجرای قرارداد ثابت می‌ماند که این موضوع یک تفاوت اساسی بین فورواردها و آتی‌هاست. این امر می‌تواند برای هجینگ (پوشش ریسک) مفید باشد، اما در عین حال ریسک بیشتری به همراه دارد و از ضمانت‌های امنیتی نهادهای نظارتی برخوردار نیست.
قرارداد سلف (فوروارد) چیست؟
قرارداد سلف (فوروارد - Forward) توافقی مالی است که بین خریداران و فروشندگان منعقد می شود. طرفین قرارداد با ورود به آن توافق می کنند که یک ابزار مالی را با قیمتی از پیش تعیین شده و با یک تاریخ تحویل مشخص معامله کنند. قیمت و تاریخ پرداخت در زمان تشکیل قرارداد معین می شود. مبلغ تمامی قراردادهای سلف بر روی ابزارهای معاملاتی در روز انقضای قرارداد پرداخت می شود.
این دسته از ابزارهای مشتق یک توافق خصوصی بین دو طرف قرارداد هستند و هرگز در بازارهای رسمی مبادلاتی بورس قرار نمی گیرند. البته ذکر این نکته لازم است که منحصر به فرد بودن این قراردادها تاثیری بر روی انعطاف پذیری آن ها ندارد؛ قراردادهای سلف عموما از لحاظ شرایط و مفاد چندان سفت و سخت نیست و قابل تغییر است.
سرمایه گذاران از قراردادهای سلف اغلب برای پوشش ریسک و کاهش موثر نوسانات قیمتی استفاده می کنند. حال می خواهیم بررسی کنیم که چگونه می توان با خرید یک قرارداد سلف ریسک را کاهش داد.
به طور خلاصه، قرارداد سلف به مبلغ از پیش تعیین شده مرتبط است. مفاد قرارداد سلف از جمله قیمت آن از همان ابتدا تعیین می شود و به هنگام اجرا شدن قرارداد اثر پیدا می کند - هیچ چیز (عوامل تاثیر گذار داخلی و خارجی) موارد نامبرده را نمی توانند تغییر بدهند. بنابراین، قرارداد سلف خریدار را در برابر نوسانات قیمتی نامساعد که در نتیجه ی ماهیت پرنوسان بازار اتفاق می افتد محافظت می کند. در پایین مثالی خوب را برای فهم بهتر چگونگی کارکرد قرارداد سلف خواهیم دید:
طرفین قرارداد موافقت می کنند که ۲۰۰۰ بشکه نفت را معامله کنند و قیمت پایه ی هر بشکه ۵۰ دلار تعیین شده است، پس مبلغ نهایی قرارداد ۱۰۰،۰۰۰ دلار است؛
خریدار با منقضی شدن قرارداد باید این ۲۰۰۰ بشکه نفت را با قیمت از پیش تعیین شده بخرد حتی اگر بازار با تغییر مواجه شده باشد و قیمت هر بشکه به ۱۰ دلار کاهش یافته باشد؛
سلف بر اساس مفاد خود از تحویل فیزیکی کالا (یا پول) توسط طرفین قرارداد بدون توجه به عوامل دیگر اطمینان حاصل می کند.
به دلیل ماهیت خصوصی قرارداد سلف، این قرارداد به راحتی در دسترس سرمایه گذاران شخصی (که لزوما عملکرد حرفه ای ندارند) قرار ندارد. پیش بینی شاخص ها در بازار سلف بسیار سخت است و هیچ یک از جزییات قرارداد عمومی نمی شود؛ جزییات قراداد معمولا بین خریدار و فروشنده به شکل محرمانه باقی می ماند. علاوه بر این، در قرارداد سلف احتمال بالایی وجود دارد که یکی از طرفین قرارداد متحمل ضرر گرد.
قرارداد آتی (فیوچرز) چیست؟
قراردادهای آتی (فیوچرز - Futures) اشتراکات زیادی با فراردادهای سلف (فوروارد - Forward) دارند زیرا طرفین قرارداد را ملزم به خرید یا فروش یک ابزار معاملاتی با یک قیمت از پیش تعیین شده در تاریخی مشخص می کنند. بنابراین، خریدار متعهد به خرید یک سرمایه تحت شرایط توافقی است و از سویی دیگر فروشنده متعهد به تحویل کالاهای خریداری شده در تاریخ انقضای قرار داد است. مطابق روش پرداخت دوطرفه ای که در قراردادهای آتی وجود دارد این قراردادها را می توان به دو دسته تقسیم کرد: قراردادهای آتی قابل تحویل و قراردادهای آتی غیرقابل تحویل (که به آن قرارداد آتی مابه التفاوت هم می گویند).
خریدار در قرارداد آتی قابل تحویل متعهد به پرداخت کل مبلغ یک ابزار معاملاتی و فروشنده متعهد به تحویل فیزیکی کالا بر اساس مفاد قرارداد می شود.
قراردادهای آتی غیرقابل تحویل مستلزم یک تسویه ی دوجانبه توسط طرفین قرار داد و در واقع پرداخت کردن تفاوت قیمت در زمان منقضی شدن قرارداد است.
اگرچه، باید اشاره داشت که قراردادهای آتی برخی ویژگی های خاص دارند که آن ها را از قراردادهای سلف (فوروارد) متمایز می کند.
مبلغ منصفانه ی قرارداد در قراردادهای آتی به وضعیت بازار به شکل روزانه بستگی دارد، یعنی همه ی تغییرات به شکلی روزانه تا زمان منقضی شدن قرارداد اعمال می شود. در قرارداد سلف قیمت قرارداد در طی معتبر بودن قرارداد تغییری نمی کند و پرداخت همواره در تاریخی توافق شده انجام می شود. در قراردادهای آتی بر خلاف قراردادهای سلف پرداخت ها می توانند در یک بازه ی زمانی انجام شود.
یکی از تفاوت های چشمگیر دیگر این است که قراردادهای آتی در بیشتر بازارهای مبادلاتی بورس قابل دسترسی هستند و اعتبار تراکنش ها توسط یک دفتر پایاپای تایید می شود. بنابراین، ریسک عدم انجام تعهد به شکلی چشمگیر پایین می آید. طرفین قرارداد عموما برای معامله ی سهام، ارز، و کالاهای اساسی وارد قراردادهای آتی می شوند؛ محبوب ترین کالاهایی که بر روی آن ها معامله ی آتی انجام می شود عبارت است از محصولات کشاورزی (ذرت، گندم، جو دوسر) و منابع زیرزمینی مثل نفت.
نقدینگی بالای بازار قراردادهای آتی به سرمایه گذاران اجازه می دهد که هر وقت برایشان مناسب تر است وارد این قرارداد شوند و آن را اجرا کنند. همچنین، قراردادهای آتی اغلب در معرض گمانه زنی در زمانی قرار دارند که سرمایه گذاران تلاش می کنند تا نوسانات بازار را پیش بینی کرده و از حرکات قیمتی برای کسب سود منفعت کسب کنند. معامله گران آتی اغلب قرارداد را پیش از تاریخ انقضای آن اجرا می کنند پس در نهایت تحویل کالای مورد معامله به ندرت اتفاق می افتد زیرا سرمایه گذاران به جای آن متعادل سازی پرداخت های خود را ترجیح می دهند.
مقایسه ی قراردادهای سلف و آتی
همانطور که در بالا اشاره کردیم، قراردادهای سلف و آتی در بسیاری از وجوه مشابهت دارند زیرا هر دو توافقاتی هستند که مستلزم خرید و فروش ابزارهای معاملاتی در تاریخی معین در آینده هستند. همچنین، ساختار تشکیل قیمت در هر دو شبیه است زیرا در واقع حالتی مشتق از یک ابزار معاملاتی پایه که باید در زمان انقضای قرارداد مورد معامله قرار گیرد است. بین این دو قرار چه تفاوت هایی وجود دارد؟ در پایین به این موضوع خواهیم پرداخت.
قرارداد سلف | قرارداد آتی | |
هدف | قرارداد سلف یکی از ابزارهای معاملاتی مورد علاقه ی پوشش دهندگان ریسک است. آن ها از این ابزار معاملاتی مشتق برای به حداقل رساندن تاثیر نوسانات قیمتی بازار که می تواند به شکلی چشمگیر بر روی قیمت ابزار معاملاتی پایه تاثیر بگذارد استفاده می کنند. کاهش تاثیر نوسانات به این دلیل ممکن است که مفاد قرارداد تا زمان منقضی شدن آن بدون تغییر باقی می ماند و بدین ترتیب ابزار معاملاتی در برابر خطرات نوسان محافظت می شود. | در مقایسه با قرارداد سلف، قرارداد آتی به عنوان قراردادی که در آن گمانه زنی معاملاتی بسیار بالایی وجود دارد در نظر گرفته می شود. پیش بینی صعودی یا نزولی شدن شاخص ابزار معاملاتی پایه تقریبا غیرممکن است. فضای عدم قطعیت در قرارداد آتی به این معنی است که اگر اعتقاد معامله گر در مورد حرکت قیمت تایید نشود، معامله گر در معرض ریسک از دست دادن حجمی قابل توجه از سرمایه ی خود قرار می گیرد. |
روش تشکیل قرار | قرارداد آتی توافقاتی خصوصی و قابل شخصی سازی هستند زیرا مفاد آن ها مستقیما توسط اشخاص دخیل در معامله تعیین می شوند. به دلیل ماهیت خصوصی قراردادهای سلف، این قراردادها در بازارهای مبادلاتی بورس در دسترس نیستند و به شکلی انحصاری در بازارهای خارج بورس (OTC) منعقد می شوند. | قراردادهای آتی توافقاتی استاندارد شده با مفادی استاندارد هستند. در قراردادهای آتی مذاکرات خصوصی یا تنظیمات شخصی جای ندارد؛ به همین دلیل است که قراردادهای آتی در بازارهای مبادلاتی بورس آتی شاخص گذاری و معامله می شوند. |
تدوین مقررات |
قرارداد سلف یک قرارداد خصوصی است. دولت یا یک نهاد مالی برای این ابزار معاملاتی مشتق مقررات تدوین نمی کند. | قرارداد آتی قراردادی است که به شکلی عمومی در دسترس است. بیشتر بازارهای مبادلاتی بورس آتی در آمریکا قرار دارند؛ بنابراین، این قراردادها مشمول قانون حاکم در آمریکا هستند و همواره دولت (به طور خاص، کمیسیون معامله ی آتی کالاهای اساسی یا CFTC) برای آن ها مقررات تدوین می کند. نهاد نامبرده یکی از نهادهای حاکمیتی اصلی است که برای هدف مذکور ایجاد شده است. |
ریسک ها |
قراردادهای سلف مستلزم ریسک بالا برای یکی از طرفین قرارداد است. علاوه بر این، در قراردادهای سلف تا زمان انقضای مدت قرارداد تضمینی برای پرداخت ارائه نمی شود. از سویی دیگر، سرمایه گذاران می توانند مطمئن باشند که پرداخت صرفا در روز تحویل انجام می شود. نقص اصلی قرارداد سلف این است که شما تا روزی که فرآیند پرداخت شروع نشده هرگز نمی دانید که سود کسب خواهید کرد یا متحمل ضرر خواهید شد. بنابراین، ضرر طرفین قرارداد می تواند کاملا برای آن ها غیر قابل پیش بینی باشد. | قراردادهای آتی سرمایه گذاران را به دلیل پایین بودن ریسکی که به عنوان یکی از طرفین قرارداد با آن مواجهند به خود جذب می کنند. دلیل پایین بودن ریسک این است که ارزش یک ابزار معاملاتی مورد معامله به شکلی روزانه تعیین و پرداخت می شود و به شکلی تنگاتنگ با نرخ های بازار مرتبط است. مهم تر آن است که قراردادهای آتی مورد حمایت اتاق پایاپای بازار بورس قرار داشته و این اتاق نقش یکی از طرفین قرارداد را برای فروشنده و خریدار بازی می کند. این موضوع و این حقیقت که سرمایه های آتی وابستگی یروزانه به بازار دارند به شکلی چشمگیر تمامی ریسک های مرتبط با طرفین قرارداد را تعدیل می کند. برای باز کردن یک موقعیت معاملاتی در بازار بورس سرمایه گذار باید یک پیش پرداخت که سپرده ی مارجین نام دارد انجام دهد. در پایان هر روز تعهدات مالی دو طرفه بر اساس قیمت فعلی تعیین شده در زمان بسته شدن بازار بورس بازتنظیم می شوند. در نهایت تفاوت بین سطح باز و بسته شدن قیمت به حساب سرمایه گذار واریز یا از حساب او کسر می شود. در چنین معامله ی مارجینی ای مارجین های اولیه ی کوچک هستند، قیمت روزانه مجددا حساب می شود، و تفاوت قیمت در پایان توزیع می گردد. این ویژگی ها قراردادهای اتی را برای معامله گران استفاده کننده از گمانه زنی جذاب می کند. اگرچه، چنین ویژگی هایی دلیلی توضیح دهنده ی این هستند که چرا معاملات آتی به شکلی گسترده یکی از پرریسک ترین تلاش ها در بازار سرمایه گذاری هستند. |
زمان انقضا |
زمان انقضای قرارداد سلف منحصرا به شرایط تعیین شده توسط طرفین قرارداد یک تراکنش مالی خاص بستگی دارد. | زمان انقضای قرارداد آتی استاندارد است. |
تاریخ سر رسید | سررسید قرارداد اتی تحویل فیزیک کالا است (کالاهای اساسی ای مثل ذرت یا نفت) |
علیرغم اینکه قراردادهای آتی استاندارد هستند و سررسیدشان از پیش تعیین شده مستلزم آن هستند که تحویل فیزیکی کالا ممکن است هرگز اتفاق نیفتد. |
حجم قرارداد |
اندازه ی قرارداد به نوع تراکنش و شرایط طرفین قرارداد بستگی دارد. |
قرارداد آتی اندازه ای استاندارد دارد. |
بازار | قراردادهای سلف بیشتر در بازارهای اولیه منعقد می شوند. به دلیل ماهیت محرمانه ی آن ها، این قراردادها اغلب مناسب نیازهای خاص خریداران و فروشندگانی خاص هستند. این بدین معنی است که باید بر چالش پیدا کردن خریداری که دقیقا مشکلی یکسان دارد غلبه کرد و او را وارد قرارداد سلفی کرد که از پیش ایجاد شده است. | قراردادهای آتی هم در بازارهای اولیه و هم در بازارهای ثانویه معامله می شوند. ماهیت استاندارد این قراردادها آن ها را در حالتی ایده آل در بازارهای ثانویه قرارر می دهد، زیرا خریداران احتمالی می توانند به سادگی از میان پیشنهادات مختلف بدون نیاز به مطالعه ی مفاد هر قرارداد دست به انتخاب بزنند. بنابراین، تعهدات آتی شما می توانند به راحتی به طرف دیگر قرارداد منتقل شوند. |
پرداخت |
پرداخت در قراردادهای آتی همواره در طی فرآیند تحویل کالاهای مورد معامله انجام می شود. همچنین، طرفین قرارداد تنها در فرآیند پرداخت می توانند این را بررسی کنند که آیا سود کرده اند یا ضرر متحمل شده اند. | پرداخت در قراردادهای آتی به تاریخی معین وابستگی ندارد. بر خلاف قراردادهای سلف، در قراردادهای آتی پررداخت به شکل روزانه انجام می شود (تنها در سر رسید قرارداد پرداخت انجام نمی شود) و این بدین معنا است که قراردادهای آتی را می توان در هر لحظه ای خرید و فروش کرد. |
ماهیت | قابلیت شخصی سازی: مفاد منحصر به فرد قراردادهای سلف بین دو طرف قرارداد مذاکره شده و پس از قیمت گذاری دوجانبه معین شده است. قابلیت شخصی سازی یک مزیت چشمگیر در قراردادهای سلف است زیرا امکان داخل کردن جزییات و مفاد اضافی را پس از توافق دوجانبه دارد. اگرچه، قابلیت بالای شخصی سازی در قراردادهای سلف امکان خرید و فروش آن ها را در مقایسه با سایر قراردادهای مشتق سخت تر می کند. | ماهیت استاندارد: مفاد یک قرارداد آتی مثل تاریخ تحویل، حجم قرارداد، ویژگی های فنی، و فرآیند انجام تراکنش ها با استانداردهای متحد الشکلی که به سایر نوع های قرارداد آتی هم اعمال می شود مطابقت دارد. |
نوع معامله | قراردادهای سلف به شکلی خصوصی مذاکره شده و بین یک خریدار و فروشنده منعقد می شوند و در بازارهای خارج بورس (OTC) مورد معامله قرار می گیرند. بنابراین، قرارداد مشتقی مثل قرارداد سلف در دسترس عموم قرار ندارد و نمی توان آن را در بازار بورس معامله کرد. اصولا معامله گری که به شکل روزانه فعالیت می کند نمی تواند به راحتی به قراردادهای سلف دسترسی پیدا کند. | قراردادهای آتی اغلب به شکلی عمومی در بازارهای بورس آتی معامله می شوند. از آنجا که قراردادهای آتی در واقع ابزارهای مالی استاندارد شده ای هستند، می توانند از طریق ورود به درگاه معاملاتی کارگزارها مورد معامله قرار گیرند. فرآیند معامله ی قراردادهای آتی اشتراکات زیادی با معاملات سهام متداول دارد: در هر دو مورد طرفین قرارداد با کمک کارگزاران معامله ای آتی منعقد می کنند. |
نقدینگی | ویژگی بازار معاملات سلف پایین بودن نقدینگی است. سطح پایین نقدینگی به معنی آن است که سرمایه گذارانی که این ابزار مالی مشتق را انتخاب می کنند انعطاف پذیری کافی ندارند و اینطور نیست که هر گاه بخواهند بتوانند از این قرارداد خارج شده و یا به آن وارد شوند. | ویژگی بازار قراردادهای آتی در مقایسه با بازار قراردادهای سلف نقدینگی بالاتر است. بازار سطحی پرمنفعت از نقدینگی را به وسیله ی استاندارد کردن مفاد قرار داد ایجاد می کند. |
مارجین | از آنجا که قراردادهای سلف نیازمند پرداخت اولیه نیستند، ساز و کار مارجین در آن وجود ندارد. | بر خلاف قراردادهای سلف، در قراردادهای آتی یک ساز و کار با ثبات و لازم الاجرای مارجین وجود دارد. حتی در معاملات آتی نرخ بهره هم نیاز به پرداخت اولیه وجود دارد. از آنجا که تعیین نرخ ها در قرارداد آتی هر روز انجام می شود، تخمین زدن سود یا ضرر روزانه ی معامله ی یک ابزار معاملاتی آسان است. بنابراین، نهاد بورس آتی بر روی مارجین اولیه (در روز لازم الاجرا شدن قرارداد) و یا تراز حسابی که در حساب مارجین نگه داشته شده (در پایان هر روزو تا زمان منقضی شدن قرارداد) یا سود اضافه می کند یا ضرر را کسر می کند. |
ارتباط با وضعیت فعلی بازار | قراردادهای سلف هرگز به بازار متصل نیستند. ویژگی متمایز کننده ی آن ها انحصاری بودن و قیمت توافق شده است. | وضعیت قراردادهای آتی به شکلی روزانه به بازار اتصال پیدا می کند، و این یعنی در آن ها پرداخت تا زمان منقضی شدن قرارداد به شکل روزانه انجام می شود. |
ریسک طرفین قرارداد | قراردادهای سلف مستلزم ریسکی قابل توجه برای یکی از طرفین قرارداد است. | قرارداد آتی مستلزم یک ریسک قابل چشم پوشی برای هر دو طرف قرارداد است. |
نرخ گذاری عددی تراکنش ها | تعیین نرخ ها به شکل عددی تنها دو مرتبه اتفاق می افتد: در روز خرید و روز پرداخت |
تعیین نرخ ها هر روز انجام می شود. |
احتمال عدم انجام تعهدات |
احتمال عدم انجام تعهد در قرارداد سلف بالا است. |
احتمال عدم انجام تعهد در قراردادهای آتی یا قابل چشم پوشی است یا غیرممکن است. |
هزینه | قراردادهای سلف گران تر هستند. | قراردادهای آتی ارزان تر هستند. |
قراردادهای آتی و سلف: مثال ها
برای فهم بهتر ماهیت قراردادهای آتی و سلف تصمیم گرفتیم که مثال چگونگی عملکرد قراردادهای مشتق در شرایط مختلف را بیان کنیم.
میت مارک قهرمان اصلی قصه ی ما و مالک فروشگاه زنجیره ای دسر و شیرینی است که به طور تخصصی در فروش دسر و شیرینی هایی که بر روی آن ها میوه ی تازه قرار دارد فعالیت می کند. در حال حاضر فرض کنیم که او از توزیع کننده ی اصلی یعنی فروشگاه ''Paradise Island'' به ازای هر پوند (نوعی مقیاس وزنی که معادل ۴۵۰ گرم است) انبه ۵ دلار می پردازد. قیمت فعلی انبه در بازار برای آقای میت مارک مناسب است و به وی اجازه می دهد که از فروش دسرهای میوه ای حاشیه ی سود خوبی کسب کند. یک هفته ی پیش مارک یک خبر نگران کننده در اینترنت می خواند که: یک طوفان حاره ای قوی قرار است به سواحل هند که مزارع شرکت Paradise Island در آن واقع است برسد. متخصصان هواشناسی پیش بینی کرده اند که طوفان ممکن است مزارع انبه ی این شرکت را نابود کند و حال آقای میت مارک نگران است که این اتفاق احتمالی باعث افزایش قیمت انبه گردد.
قرارداد سلف | قرارداد آتی | |
فرض های مسئله | شرکت Paradise Island نگرانی آقای مارک را ندارد و مدعی است که فعالیت های تجاری اش ۱۰۰٪ امن خواهد بود. علاوه بر این، این شرکت به تازگی ماشین آلات جدیدی خریداری کرده که به این شرکت اجازه ی افزایش تولید انبه از طریق کشت بیشتر این میوه علیرغم یکسان نگه داشتن هزینه های تولید را داده است. میت مارک و شرکت Paradise Island یک قرارداد سلف امضا می کنند و قیمت انبه را بدون توجه به اینکه در ۶ ماه آینده چه اتفاقی می افتد به ازای هر ۱ واحد وزنی پوند (هر ۴۵۰ گرم) ۵ دلار تعیین می کند. از حالا به بعد مارک از لحاظ قانونی متعهد است که ۱۰،۰۰۰ پوند پنبه (یعنی حدود ۴۵۰۰ کیلوگرم) را با قیمت هر واحد ۵ دلار خریداری کند و در واقع حدود ۵۰۰۰۰ دلار در ۶ ماه بپردازد. شرکت Paradise Island ملزم به فروش میوه بر اساس مفاد توافق شده است، حتی اگر طوفان مزرعه ی انبه را نابود کند. | شرکت Paradise Island به ازای هر قرارداد آتی انبه قیمت ۱۵۰ دلار را پیشنهاد داده است. سررسید هر قرارداد آتی ۶ ماه پس از تاریخ انعقاد قرارداد است. میت مارک تصمیم می گیرد که ۵۰۰ قرارداد آتی انبه را خریداری کند و اندازه ی هر قرارداد آتی انبه ۳۰ پوند (حدود ۱۳ کیلوگرم) از این میوه است. قیمت کل قرارداد اتی حدود ۷۵۰۰۰ دلار برای ۱۵۰۰۰ پوند (حدود ۶۸۰۳ کیلوگرم) انبه (۵ دلار به ازای هر پوند) است. تحقیقات گسترده ی صنعتی نشان می دهد که اگر طوفان ایجاد نشود، پیشرفتی که در ابزار آلات تولیدی ایجاد شده اجازه ی افزایش ظرفیت تولید در بازار را خواهد داد و توزیع کنندگان میوه حدود ۳۰ درصد بیشتر اقدام به کشت انبه خواهند کرد. |
اتفاق احتمالی واقعی ۱: مزرعه ی انبه نابود شود | مزرعه ی انبه نابود می شود، توزیع انبه به شکلی چشمگیر کاهش پیدا می کند. شرکت Paradise Island باید ضرر خود را از طریق افزایش قیمت به سطح ۸ دلار به ازای هر پوند (۴۵۰ گرم) جبران کند. ارزش واقعی قرارداد مالی برای ۶ ماه حالا ۸۰۰۰۰ دلار است، اما بر اساس قرارداد سلف میت مارک فقط باید ۵ دلار به ازای هر پوند (۰.۴۵۰ گرم) بپردازد، پس حدود ۳۰۰۰۰ دلار هزینه های خود را ذخیره کرده است. در این فرض، شرکت Paradise Island ضرر مالی قابل توجهی را متحمل می شود. | هفته ی بعد یک فاجعه ی طبیعی گسترده مزارع انبه را در سواحل هند تخریب می کند. قیمت هر قرارداد آتی انبه به ۱۸۰ دلار افزایش پیدا می کند. قراردادهای آتی در واقع قراردادهایی مشتق هستند، یعنی ارزش آن ها بر اساس ارزش فعلی انبه تعیین می شود. در این فرض، مارک با فروش قرارداد آتی خود به شخصی دیگر ۱۵۰۰۰ دلار سود کرده زیرا ارزش کل قرارداد به ۹۰۰۰۰ دلار افزایش پیدا کرده است. |
|
اتفاق احتمالی واقعی: طوفان به مزرعه ی انبه نمی رسد یا اصلا اتفاق نمی افتد | طوفان هرگز اتفاق نیفتاده و شرکت Paradise Island با استفاده از ابزارآلات جدید سود کرده است. در وضعیت فعلی بازار مملو از انبه شده و از آنجا که میزان توزیع به شکلی چشمگیر افزایش یافته، شرکت قیمت انبه را به ۳ دلار به ازای هر پوند کاهش داده است. مارک همچنان باید ۱۰،۰۰۰ پوند انبه بخرد اما از آنجا که از ابتدا بر روی قیمت ۵ دلار به ازای هر پوند انبه توافق کرده بود متعهد به پرداخت همین ۵ دلار بدون توجه به کاهش قیمت واقعی در بازار است. در این حالت، شرکت Paradise Island در مجموع ۲۰،۰۰۰ دلار سود کسب کرده است. | پیش بینی تحلیلگران مالی درست از آب درآمده و با نصب ابزار آلات جدید بازار به شکوفایی رسیده و میزان توزیع انبه در بازار از حد معمول خود بیشتر شده است. در این حالت، قیمت فعلی هر قرارداد آتی انبه به ۱۰۰ دلار کاهش پیدا می کند. در این فرض، میت کارک ۲۵،۰۰۰ دلار ضرر کرده زیرا هزینه ی اولیه ی ۷۵۰۰۰ دلاری ای که بابت قراردادهای آتی انبه پرداخت کرده بود حالا به ۵۰۰۰۰ دلار کاهش یافته است. در این حالت مارک همچنان می تواند قراردادهای آتی خود را بفروشد و مبلغ به دست آمده را در یک ابزار مالی دیگر برای پوشش دادن ضرر سرمایه گذاری کند. |
چه کسانی قراردادهای آتی و سلف را معامله می کنند؟
سرمایه گذارانی که این ابزارهای مشتق را معامله می کنند را می توان به دسته ی عمده تقسیم کرد: معیار تقسیم این سرمایه گذاران به دو دسته بر اساس انگیزه های آنان است.
قراردادهای سلف: پوشش ریسک
فهمیدن تلاش پوشش دهندگان ریسک برای کاهش میزان آن آسان است. این دسته از سرمایه گذاران مشتاق کاهش تاثیر نوسانات قیمتی ای هستند که به شکلی جدی بر روی قیمت ابزار پایه تاثیر می گذارند. پوشش دهندگان ریسک قرارداد سلف را برای از بین بردن تاثیر نوسانات بازار بر روی قیمت منعقد می کنند. از آنجا که تا زمان منقضی شدن قرارداد مفاد یک معامله ی سلف بدون تغییر می ماند، این معامله به هیچ عنوان تحت تاثیر نوسانات قرار نمی گیرد. بنابراین، اگر طرفین قرارداد توافقی برای فروش ۵۰۰۰ پوند (حدود ۲۲۶۷ کیلوگرم) گندم با قیمت ۵ دلار به ازای هر پوند (مجموع مبلغ پرداختی: ۲۵۰۰۰ دلار) منعقد کنند، حتی در صورتی کاهش قیمت گندم به ۱ دلار در هر پوند باز هم شرایط قرارداد همان چیزی است که در ابتدا توافق شده بود. قراردادهای آتی یا تحویل فیزیکی کالاهای مورد معامله را تضمین می کنند و یا اطمینان حاصل می کنند که در صورت پذیرش هر دو طرف قرارداد یک تسویه ی نقدی صورت بگیرد.
قرارداد آتی: گمانه زنی
در مقایسه با خرید یک کالای فیزیکی، معامله گران آتی معمولا قصد ورود به یک توافق مالی را دارند. چنین کاری آن ها را از پرداخت مجموع ارزش سرمایه های خریداری شده معاف می کند و در عین حال آن ها را قادر می سازد تا سود احتمالی خود را بیشتر کنند. بنابراین، معامله گرانی که معاملات خود را بر اساس گمانه زنی انجام می دهند معمولا ابزارهای معاملاتی مشتق را می خرند و تلاش می کنند حرکت احتمالی شاخص قیمت یک ابزار مالی را پیش بینی کنند. اگر آن ها در حدس زدن جهت گیری حرکت این شاخص صحیح عمل کنند ترجیح می دهند که از قرارداد خود پیش از فرارسیدن تاریخ سررسید خارج شوند. معامله گران اهل گمانه زنی معمولا به تحویل فیزیکی کالا علاقه ای ندارند و به جای آن تسویه ی نقدی را ترجیح می دهند.
سخن پایانی
گسترش دادن افق سرمایه گذاری زمانی ممکن می شود که ابزارهای مالی پیشرفته ای مثل ابزارهای مالی مشتق وجود داشته باشند. در وضعیتی که بسیاری از سرمایه گذاران ریسک گریز عموما ترجیح می دهند که با ابزارهایی که آشنا تر هستند (مثل سهام و اوراق قرضه) کار کنند، برخی دیگر ترجیح می دهند که پای خود را فراتر گذاشته و روشهای جدید تولید درآمد را کشف کنند.
حال که مبانی چگونگی کارکرد قراردادهای سلف و آتی را می دانید می توانید آن ها را امتحان کنید. به طور مثال، پلتفرم معاملاتی لایت فایننس فرصتی عالی را به سرمایه گذاران برای امتحان معامله ی قراردادهای آتی نفت ارائه داده است. اگرچه، درنظر داشتن ریسک های احتمالی (که هرگز از بین نمی روند!) و چگونگی اجرا شدن هر یک از این قراردادها ضروری است. قراردادهای آتی و سلف می توانند برای پوشش دهندگان ریسک و معامله گران اهل گمانه زنی گزینه ای خوب باشد، اما همچنان لازم است که قبل از هرگونه اقدام عملی در بازار تحقیقی عمیق در مورد شرایط موجود در آن انجام دهیم.
پرسش های متداول
می تواند اینگونه باشد. اگرچه، در صورتی که بخواهیم قرارداد آتی و سلف را از لحاظ پایین بودن ریسک های موجود برای طرفین قرارداد مقایسه کنیم باید بگوییم که قراردادهای آتی بسیار پرفایده تر هستند. در معاملات آتی ارزش یک سرمایه ی پایه به شکل روزانه تعیین می شود و بر اساس نرخ های تبدیل در بازار تغییر می کند. علاوه بر این، قراردادهای آتی تحت کنترل اتاق های پایاپای قرارداد که نقش شریک قراردادی هر دو طرف قرارداد را بازی می کنند.
مزیت اصلی قرارداد آتی این است که این قراردادها استاندارد هستند، پس می توانید وضعیت آن ها را تقریبا در هر بازار بورس دارای مجوزی ارزیابی کنید. برخی دیگر از مزایای قراردادهای آتی عبارتند از:
- احتمال قابل چشم پوشی نقض تعهدات قراردادی
- انعطاف پذیری (هر زمان که بخواهید می توانید به قراردادهای آتی وارد و یا از آن ها خارج شوید)
- تسویه ی روزانه
- عمومی بودن
- نقدینگی بالا
- ریسک پایین طرف قرارداد
- حضور در بازار ثانویه
بله، معاملات آتی به شکلی روزانه تسویه ی نقدی می شوند. این بدین معنی است که این ابزارهای مالی مشتق را می توان در هر زمانی خرید و فروش کرد - شما قیمت فعلی یک ابزار مالی مشتق را می دانید و می توانید بر اساس اطلاعاتی که دارید اقدام به معامله کنید. تسویه ی نقدی معاملات آتی به تاریخی خاص مرتبط نیست و این قراردادهای آتی را در مقایسه با قراردادهای سلف که تنها در تاریخ سررسید تسویه می شوند دارای انعطاف پذیری بیشتری می کند.
متاسفانه به وقوع پیوستن چنین اتفاقی ممکن است. فرض کنید ۱۰۰ واحد قرارداد آتی شکر را با قیمت ۲۰ دلار به ازای هر واحد قرارداد آتی خریده اید. پس از خرید این قرارداد، توزیع کننده ی شکر کارمندان بیشتری را استخدام کرده و ابزارآلات تولیدی جدیدی خریده که به او امکان افزایش ظرفیت تولیدی شکر را داده است. پس از افزایش ظرفیت تولیدی شکر قیمت هر قرارداد آتی به ۱۰ دلار به ازای هر قرارداد کاهش پیدا کرده و شما در مجموع ۱۰۰۰ دلار ضرر کرده اید. قراردادهای آتی اینگونه هستند.
قراردادهای آتی در واقع ابزارهایی مشتق هستند؛ این یعنی ارزش این قراردادها به ارزش ابزارهای معاملاتی پایه بستگی دارد. علیرغم اینکه قراردادهای آتی بسیار حالت استاندارد شده دارند و ریسک طرفین قرارداد در آن ها پایین تر از برخی دیگر از ابزارهای مشتق است، این قراردادها همچنان در معرض ریسک بازار که در نتیجه ی نوسانات قیمتی ایجاد می شود قراردارند. در مقایسه با قراردادهای سلف که در آن الزام به رعایت تعهدات از پیش توافق شده تا زمان سررسید قرارداد وجود دارد، در قراردادهای آتی می توانید هر وقت که بخواهید قرارداد خود را بفروشید.
بله، قراردادهای سلف از انواع ابزارهای مالی مشتق هستند. یک قرارداد سلف ارزش خود را از ارزش ابزارمعاملاتی پایه ای که بر روی آن قرارداد منعقد می شود ''اخذ می کند''. علیرغم اینکه قرارداد سلف را نمی توان به شکل عمومی در بازارهای بورس معامله کرد، امکان معامله ی آن در بازارهای خارج از بورس (OTC) وجود دارد. قراردادهای سلف ابزارهای معاملاتی اهرم دار هستند که یا ریسک های احتمالی را افزایش می دهند یا امکان کسب سودی قابل توجه را برای سرمایه گذاران فراهم می کنند.
محتوای این مقاله بیانگر نظر نویسنده است و لزوماً بیانگر موضع رسمی کارگزار لایت فایننس نیست. مطالب منتشر شده در این صفحه صرفاً برای اهداف اطلاعاتی ارائه شده است و نباید به عنوان ارائه مشاوره سرمایه گذاری برای اهداف دستورالعمل 2014/65/EU مورد نظر تلقی شوند.
بر اساس قانون کپی‌رایت، این ماده مالکیت معنوی محسوب می‌شود که شامل ممنوعیت کپی و توزیع آن بدون رضایت می‌باشد.
